Writersblock

Ik ben begonnen aan een roman vanuit een synopsis waarmee ik niet kon en wilde stoppen na een afwijzing. (over frustrerend gesproken: we waren de laatste afvaller).

Na uren klassiek ontwijkgedrag door dringende klusjes zoals telefonisch een onderdeeltje voor een wandmeubel bestellen bij Ikea, mijn elektriciteit omzetten naar een nieuw energie bedrijf, en een feestje twee weken te laat afzeggen, zat ik voor een wit scherm en voelde mijn brein abrupt tot stilstand komen.

Herkenbaar momentje. Gelukkig zijn sommige dingen zijn bij proza en scenarioschrijven hetzelfde. Toen heb ik maar gedaan wat ik anders ook altijd doe. Ik heb er een boek met tips bij gepakt. Als ik in boek over scenarioschrijven begin te lezen kom ik altijd wel iets tegen dat mij aanzet tot schrijven. Ik zocht op internet en vond het boek “Bestseller” van Paul Sebes, literair agent extra ordinaire en heb het als e-book (legaal) gedownload.

Na een hoofdstuk vol ontmoediging: 1 miljoen Nederlanders heeft een manuscript thuis in de la liggen (en ik ben nog niet eens begonnen) kwam de eerste aanleiding tot typen al voorbij: ‘Schrijvers die geen idee hebben waar hun verhaal over gaat, beginnen het weer te beschrijven.’ Ineens wist ik hoe ik mijn boek moest beginnen; met het weer natuurlijk!

Bij deze de eerste zin: Ze werden achtervolgd door een wolk zonder ook maar een zilveren randje.

wordt vervolgd…

Goede boeken over proza schrijven:

Bestseller van Paul Sebes

Het Geheim van de Schrijver van Renate Dorrestein 

ABC van de Literaire Uitgeverij van Joost Nijsen

Vagina: het juiste woord op de juiste plek

Het juiste woord op de juiste plek is belangrijk en niet alleen voor schrijvers. Ik las op Twitter het artikel The V word over hoe in een reclame product betreffende “vrouwelijk hygiëne” het woord vagina consequent vervangen werd door een vage toespeling. (met dank aan @IvanWolffers en @CoachCaroline)

Op haar vierde verjaardag kreeg mijn dochter het van Dale woordenboek voor kleuters cadeau. Met 1000 woorden die alle kleuters moeten leren. Ieder woord had een plaatje en een gedichtje. Toen ze verrukt het woordje PIEMEL ontdekte gingen we samen op zoek naar de vagina. Niet. Te. Vinden.

Achterin het boek stond het email adres van de redactie en ik heb hen toen beleefd gevraagd waarom de vagina er niet instond. Het antwoord kwam snel. We hebben over “het woord” lang vergaderd…

Ik stelde me voor: een vergaderruimte, mannen in pak, een vrouw in een mantelpakje, een whitebord met het woord VAGINA in het midden. Daaromheen pijlen naar andere woorden: spleetje, kutje, piep, pruim, tut, juf?? Dat nare medische woord in het midden werkt verwarrend voor kleine meisjes en hun ouders. Maar de andere woorden hebben allemaal een dubbele betekenis en dat is te moeilijk voor kleuters. Wat nu? “KUTJE dan” durft de enige vrouw in het gezelschap. Porno associaties doen iedereen beschaamd naar de koekjes grijpen. De voorzitter stelt voor om het woord dan maar weg te laten. Opgelucht gaan ze over naar het volgende woord op hun alfabetische agenda: VIES.

Ik besloot om al die lieve en rare koosnaampjes op te schrijven en mijn dochter zelf een naam te laten kiezen. Ze koos het woord vagina. Ze vond het klinken als een prinsessenaam. Prinses Vagina. Ze zag haar al dansen in de armen van de prins op het bal. Sindsdien is net zo trots op haar vagina als de meeste jongens op hun piemel.

Een jaar geleden zag ik op de creche van mijn zoontje een nieuwe druk van het kleuter woordenboek. Nieuwsgierig of er naar aanleiding van mijn email een nieuwe vagina vergadering had plaatsgevonden bladerde ik het boek door. De vagina stond er nog steeds niet in, maar de piemel ook niet. Ze hadden door vergaderd tot na etenstijd en pizza laten aanrukken en uiteindelijk voor het unisex woord PLASSER gekozen. Ik vind plasser een saai woord voor de piemel en de vagina, waar je tenslotte veel leukere dingen mee kan doen dan plassen. Je zou verwachten dat woordenboek schrijvers begrijpen hoe belangrijk het is om de dingen bij hun naam te noemen.

Haal meer uit uw scenarioschrijver: stel een vraag.

Alle scenarioschrijvers kunnen met kritiek omgaan, anders waren ze wel postbode geworden. Maar soms raakt een kritische opmerking onbedoeld een teer punt.

De schrijver graaft zich helemaal in en gaat tot de tanden gewapend achter prikkeldraad wantrouwig staan wachten op de volgende aanval. Kom daar maar eens voorbij.

Als je de kritiek omzet in een vraag, moet de schrijver zijn verbeelding gebruiken om een oplossing te bedenken. Dat lokt hem of haar moeiteloos het schuttersputje uit.

Plotpolitie

De plotregels die in veel scenarioboeken zijn heel belangrijk, ik gebruik ze iedere week, maar de plotpunten moeten wel voortkomen uit de karakters.

Het klinkt als een open deur, maar omdat je als schrijver zoveel dingen tegelijk doet en soms totaal vast zit, is zo’n boek enorm verleidelijk. Als ik hier een moment van inkeer heb en daar plan B laat mislukken, dan klopt het. Alsof er iemand meekijkt en op je schouder klopt “heel goed, dat wordt een tien”. Perfectie is een veilig gevoel.

De schrijver mag de regels niet breken, maar de karakters mogen dat wel. We voelen als we een film kijken tenslotte met de personages mee en niet met het plot.

De narratieve conventies zijn de verkeersregels, maar het karakter zit achter het stuur. De regels zijn belangrijk om te zorgen dat er geen chaos ontstaat en ongelukken komen, maar die kunnen niet bepalen waar het personage naar toegaat. Dat doet het karakter zelf, door ergens dringend heen te willen en ons mee te nemen.

In nood rijdt het karakter wel eens te hard of tegen de richting in. De Plot Politie deelt helaas wel boetes uit in de vorm van knagende onzekerheid tijdens het schrijven. Heel eng.

Goede scenarioboeken:

Het Geheim van Hollywood van Paul Ruven

Story Substance Structure Style and the Principles of Screenwriting van Robert McKee

Tools of Screenwriting van David Howard

Wat acteurs wegstrepen uit een scenario en waarom

Wat doen acteurs nou eigenlijk met regie aanwijzingen in een scenario? Je hoort altijd dat ze van alles wegstrepen met een dikke zwarte stift. Toch zonde van al dat werk.

Een tijd geleden was ik op een ontmoetingsdag voor acteurs en scenaristen op het Nederlands Film Festival. Dat ze niet van de emoties die boven de dialogen staan houden wist ik al en die stonden er dus niet in. Ze lazen een scene van mij en ik heb ze gevraagd welke dingen ze nog meer weg zouden strepen.

Er mogen veel handelingen in, graag zelfs. Acteurs houden ervan om te lezen dat ze iets te doen hebben in een scene. Vaak genoeg krijgen acteurs een scene en komen al lezend tot de conclusie dat ze slechts als decoratie dienen. Pijnlijk.

Ik realiseerde me aan het einde van de dag dat je de handelingen in een scene eigenlijk precies zo moet behandelen als de dialogen. Ze moeten dus een schakelmoment in de scene in gang zetten of iets over een karakter vertellen. Ze mogen niet loos zijn, maar ook niet te uitleggerig. Het gaat om de subtekst, om wat er onder de oppervlakte gebeurt, net als in dialoog. Een personage kan een eigen stem hebben, maar ook een eigen gebarentaal. Vermijdt clichés zoals: Woedend sloeg hij met zijn vuist op tafel en wenend hief zij haar handen ten hemel.

Waarom zijn personage iets doet kan kan de acteur er zelf bij bedenken, dat is zijn vak. Hoe zijn personage iets doet kan hij met de regisseur in de repetities uitproberen. Een acteur die de ruimte krijgt om van te voren zelf na te denken over wat hij gaat spelen is waarschijnlijk wat meer naturel dan de acteur op bovenstaande foto.

Afgewezen worden is kut!

Mijn synopsis voor een kinderdetectivefilm is afgewezen voor de Telefilm ronde. Je zou zeggen dat ik daar nu wel aan gewend ben, maar dat is dus niet zo. De ergste afwijzingen zijn de projecten waar je zelf heel blij mee bent, waar alles aan klopt.

Het begint al met indienen. Dan zit je midden in je verhaal en dan moet je stoppen en afwachten en intussen jezelf afleiden met nuttige zaken zoals administratie die is blijven liggen en je vrienden in het echt in plaats van online zien. En dan? Dan hoor je dat dat het feest niet doorgaat.

Wat is er eigenlijk nou zo frustrerend aan die afwijzing? Het project wordt er niet minder goed van. Dat weet ik intussen wel, een commissie moet kiezen. Het verlies aan potentieel geld of erkenning? Daar zit ik eigenlijk niet zo mee. Ik heb ook geen last van jaloezie op de collega scenarioschrijvers, zeker niet de minste, die wel door zijn. Ik gun het ze van harte. Waar ik van baal is dat ik niet door kan met schrijven. Ik wil dit verhaal vertellen.

Maar om verhalen te schrijven heb ik natuurlijk niet de toestemming van een commissie nodig. Zodra ik me dat realiseerde ben ik aan een proza versie van mijn verhaal begonnen.

Werktitel Dode Oma, Oude Taart, een kinderdetective. Wordt vervolgd…

Moeder

Carrière Bitch

Mooie Vrouwen

Sexy Verpleegster